Nchi inaibiwa kwa kutumia mfumo wa kukusanya kodi

Sakata la wafanyabiashara kufunga maduka kwa siku kadhaa katika baadhi ya miji nchini wakipinga matumizi ya Mashine za Risiti za Kieletroniki (EFD) limeelezwa kukumbwa na vikwazo kutoka kwa baadhi ya vigogo kunufaika na mashine hizo.

Hatua hiyo ya wafanyabiashara kufunga maduka huwa inawaathiri wananchi wengi kwa kukosa huduma. Tatizo hilo limekuwa likitokea hasa katika Jiji la Dar es Salaam, Mwanza, Arusha na Mbeya.

Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA) inasema mashine za EFD zinazotumia nchini ni za kipekee, kwa kuwa zinatumia mfumo ambao hautumiki sehemu nyingine yoyote ulimwenguni. Mashine hizo hutuma taarifa za mauzo moja kwa moja TRA.

Pamoja na ufafanuzi ambao umekuwa ukitolewa mara kwa mara na TRA na serikali kwa ujumla, bado wafanyabiashara wanalalamikia namna mfumo huo unavyofanya kazi, pamoja na bei ya kununua mashine hizo kuwa kubwa.

Mwenyekiti wa Jumuiya ya Wafanyabiashara Tanzania, Johnson Minja, siku chache baada ya kuachiwa kwa dhamana kutoka Gereza la Isanga Dodoma, ana mengi ya kusimulia baada ya kukumbwa na misukosuko mingi, ikiwemo ya kushikiliwa kwa kukiuka masharti ya dhamana aliyokuwa amepewa.

Minja anasema wafanyabiashara nchini wanakumbana na changamoto nyingi, ambazo zimekuwa zikiwapa hasara wao na Serikali kwa upande mwingine. Anasema changamoto, namba moja, ni ujio wa mashine za EFD.

Minja anasema mashine za EFD hazikuingizwa nchini kwa lengo la kuongeza kodi ama mapato ya Serikali.

Anafafanua akisema pamoja na udhaifu uliopo kwenye mashine hizo, kuweza kutafutiwa ufumbuzi kirahisi, kikwazo kikubwa ni baadhi ya vigogo serikalini kutaka kutumia nguvu kuhakikisha kuwa mashine zote zilizopo stoo, zinauzwa kwa wafanyabiashara.

Akionyesha mashine ya EFD, Minja anasema: “Hii mashine ni biashara ya mtu. Sisi China tunaiona inauzwa Sh30,000 lakini tunauziwa Sh800, 000. Wanasema inapatikana Tanzania pekee yake, yaani Tanzania ambayo ya mwisho kwa teknolojia leo imegeuka kuwa ya kwanza kwa teknolojia ulimwenguni!”

Akionyesha kushangazwa na bei hiyo, anahoji: “Tofauti ya kuuza mashine kutoka 30,000 hadi Sh800,000 ni nini? Sasa simu yangu ya Nokia inauzwa Sh30,000 ina tochi na vitu vingine, kununua laini ya simu itaongezeka Sh1,000. Sasa kwa sababu ni biashara ya mtu mkubwa anataka kuhalalisha kuwakandamiza Watanzania.”

Mwenyekiti huyo anasema kuwa misingi ya kisheria ya kitaalamu ya namna ya kutoza kodi imekiukwa na kwamba njia pekee ya kurejesha hali ya kibiashara mahali pake ni kwa Serikali kufuata mtiririko wa kulipa kodi.

Anasema ingekuwa vyema kama mashine za EFD zingekuwa zinaonyesha taarifa na mlolongo wote wa ununuzi. Hivi sasa mashine hizo hunakili taarifa za mauzo pekee, bila kutambua mfanyabiashara alinunua bidhaa kwa shilingi ngapi, aliisafirisha kwa gharama gani au ameilipia kodi shilingi ngapi bandarini.